Giãn tĩnh mạch là một tình trạng bệnh lý khá phổ biến. Chúng có thể không chỉ là vấn đề về mặt thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến cả sự thoải mái về thể chất và sức khỏe tổng thể. Cùng mình đi qua bài viết này để có một cái nhìn tổng quan, toàn diện về chứng giãn tĩnh mạch, bao gồm nguyên nhân, yếu tố nguy cơ, triệu chứng, chẩn đoán, lựa chọn điều trị và phòng ngừa.
1. Giãn tĩnh mạch là gì?
Giãn tĩnh mạch là hiện tượng các tĩnh mạch trở nên sưng to, biến dạng và nổi bật rõ rệt bên dưới nền da của bạn. Thông thường, giãn tĩnh mạch xảy ra ở chân, nhưng đôi khi chứng giãn tĩnh mạch cùng hình thành ở các bộ phận khác trên cơ thể.Tùy theo mức độ, những tĩnh mạch này có thể gây khó chịu và đau đớn, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của nhiều người.
Đây là một vấn đề khá phổ biến, ảnh hưởng đến một bộ phận đáng kể dân số. Người ta ước tính rằng khoảng 10%-15% nam giới và 20%-25% phụ nữ trưởng thành bị ảnh hưởng bởi chứng giãn tĩnh mạch trên toàn cầu. Con số này tăng lên với độ tuổi lớn hơn. Khi chúng ta già đi, khả năng phát triển của giãn tĩnh mạch tăng lên, với những người trên 50 tuổi thì sẽ càng dễ mắc bệnh hơn.
2. Nguyên nhân của Giãn tĩnh mạch
Van tĩnh mạch bị yếu hoặc bị hư hỏng có thể dẫn đến chứng giãn tĩnh mạch. Trên cơ thể chúng ta, động mạch mang máu từ tim đến các bộ phận của cơ thể. Tĩnh mạch chịu trách nhiệm đưa máu từ các bộ phận này về tim. Để đưa máu về tim, các tĩnh mạch, đặc biệt ở chân nơi xa tim nhât, phải hoạt động tốt để chống lại trọng lực của trái đất.
Các sự co bóp cơ ở cẳng chân hoạt động như một máy bơm, cùng sự đàn hồi của thành tĩnh mạch giúp máu quay trở lại tim. Các van nhỏ trong tĩnh mạch mở ra khi máu chảy về tim, sau đó đóng lại để ngăn máu chảy ngược xuống do lực hút của trái đất. Nếu các van này yếu hoặc bị hư hỏng, máu có thể chảy ngược và ứ đọng trong tĩnh mạch, khiến tĩnh mạch bị căng hoặc xoắn. Về lâu dài, gây ra hiện tượng giãn tính mạch.
3. Các yếu tố góp phần gây Giãn tĩnh mạch
3.1 Tuổi tác và di truyền
Khi chúng ta già đi, khả năng phát triển chứng giãn tĩnh mạch tăng lên. Do quá trình lão hóa, thành và van tĩnh mạch yếu đi, không còn hoạt động tốt như trước nữa. Tĩnh mạch mất tính đàn hồi và cứng lại. Từ đó, dẫn đến tụ máu và tăng áp lực trong tĩnh mạch, khiến chúng giãn ra và trở nên giãn tĩnh mạch.
Di truyền cũng đóng một vai trò khiến các thành viên trong gia đình mắc bệnh này.
3.2 Giới tính
Phụ nữ dễ bị giãn tĩnh mạch hơn nam giới. Nội tiết tố nữ có thể làm cho thành tĩnh mạch căng ra. Những người đang mang thai, uống thuốc tránh thai hoặc trải qua thời kỳ mãn kinh cũng có nguy cơ bị giãn tĩnh mạch cao hơn do sự thay đổi nồng độ hormone làm thành tĩnh mạch bị suy yếu
3.3 Mang thai
Áp lực do tử cung đang phát triển khi mang thai có thể cản trở lưu lượng máu ở vùng xương chậu, góp phần làm phát triển chứng giãn tĩnh mạch.
3.4 Béo phì và Phong các sống
Việc đứng hoặc ngồi trong thời gian dài làm cho lưu thông máu giảm. Mặc quần áo quá bó, cũng thể làm ảnh hưởng lưu lượng máu lưu thông trong cơ thể.
Thừa cân hoặc có lối sống ít vận động có thể làm căng tĩnh mạch, khiến hoạt động bình thường của chúng trở nên khó khăn hơn và làm tăng nguy cơ bị giãn tĩnh mạch.
4. Triệu chứng và chẩn đoán
4.1 Triệu chứng thường gặp
Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của chứng giãn tĩnh mạch là tĩnh mạch biến dạng, nổi màu xanh hoặc tím ngay dưới bề mặt da của bạn. Các triệu chứng bao gồm:
- Tĩnh mạch phồng lên: Tĩnh mạch bị xoắn, sưng tấy, giống như sợi dây thừng, thường có màu xanh hoặc tím. Chúng xuất hiện ngay dưới bề mặt da ở chân, mắt cá chân và bàn chân của bạn. Chúng có thể phát triển thành từng cụm. Các đường nhỏ màu đỏ hoặc xanh (gân nhện) có thể xuất hiện gần đó.
- Chân có cảm giác nặng: Các cơ ở chân có thể cảm thấy mệt mỏi, nặng nề hoặc chậm chạp.
- Ngứa: Khu vực xung quanh tĩnh mạch bị giãn có thể bị ngứa.
- Đau: Chân có thể bị đau hoặc nhức, đặc biệt sau khi ngồi hoặc đứng trong một thời gian dài
- Sưng: Chân, mắt cá chân và bàn chân của bạn có thể sưng và đau nhói.
- Sự đổi màu da và loét: Nếu không được điều trị, chứng giãn tĩnh mạch có thể gây ra sự đổi màu nâu trên da của bạn, quanh khu vực giãn tĩnh mạch. Giãn tĩnh mạch nghiêm trọng có thể gây loét tĩnh mạch trên da của bạn.
4.2 Chẩn đoán giãn tĩnh mạch
Giãn tĩnh mạch nằm sát bề mặt da và dễ nhìn thấy. Các bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng này khi khám sức khỏe. Họ sẽ cảm nhận được tĩnh mạch của bạn và kiểm tra chúng khi bạn đang ngồi và đứng.
Để xem hình ảnh chi tiết về tĩnh mạch của bạn và kiểm tra các biến chứng, bác sĩ có thể đề nghị siêu âm. Bài kiểm tra an toàn, không gây đau đớn này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh các mô bên trong cơ thể bạn. Siêu âm có thể cho thấy cục máu đông và van của bạn hoạt động như thế nào.
5. Phương pháp điều trị
5.1 Thay đổi lối sống và tự chăm sóc bản thân
Kết hợp tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng khỏe mạnh, tuân theo chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng để hỗ trợ tĩnh mạch. Giúp cơ thể đủ nước cũng có thể giúp kiểm soát chứng giãn tĩnh mạch.
5.2 Sử dụng vớ nén cho giãn tĩnh mạch
Vớ hỗ trợ sẽ nén tĩnh mạch của bạn và giảm bớt sự khó chịu. Việc nén sẽ ngăn tĩnh mạch của bạn giãn ra và giúp máu lưu thông.
5.3 Liệu pháp tiêm ( Liệu pháp xơ hóa)
Đây là phương pháp tiêm dung dịch thuốc trực tiếp vào tĩnh mạch bị giãn. Thuốc này có tác dụng gây kích ứng niêm mạc mạch máu, làm nó bị viêm và dính vào nhau, dẫn đến tắc lòng mạch và buộc máu phải chuyển hướng sang các tĩnh mạch khỏe mạnh hơn. Tĩnh mạch bị suy sau cùng phát triển thành mô sẹo, được tái hấp thu vào mô cục bộ và mất dần, nhờ vậy mà loại bỏ được các tĩnh mạch đã hỏng.
5.4 Điều trị bằng Laser
Đây là một thủ tục xâm lấn tối thiểu cắt bỏ nhiệt nội tĩnh mạch, các bác sĩ sẽ sử dụng ống thông (ống dài, mỏng) và tia laser để đóng các tĩnh mạch bị tổn thương.
5.5 Can thiệp phẫu thuật
Trong những trường hợp nghiêm trọng, các thủ tục phẫu thuật như cắt tĩnh mạch và cắt tĩnh mạch cấp cứu có thể được xem xét để loại bỏ hoặc đóng các tĩnh mạch bị giãn.
6. Phòng ngừa
Tùy theo nguyên nhân, bạn có thể không ngăn ngừa được chứng giãn tĩnh mạch. Tuy nhiên, bạn có thể làm giảm sự phát triển chúng bằng cách sống một lối sống năng động, lành mạnh. Các bác sĩ khuyến nghị nhiều biện pháp để ngăn ngừa và điều trị chứng giãn tĩnh mạch:
6.1 Duy trì cân nặng khỏe mạnh
Béo phì làm căng tĩnh mạch và làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch; một chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên có thể hỗ trợ quản lý cân nặng.
6.2 Tập thể dục thường xuyên
Tham gia vào các bài tập thúc đẩy lưu thông máu tốt, cùng với việc kết hợp vận động suốt cả ngày, có thể làm giảm sự phát triển của chứng giãn tĩnh mạch.
6.3 Tránh ngồi hoặc đứng trong thời gian dài
Di chuyển thường xuyên trong các hoạt động ít vận động có thể ngăn máu tụ lại và giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tĩnh mạch.
6.4 Nâng cao chân
Để tăng lưu lượng máu và giảm áp lực trong tĩnh mạch, bạn có thể hỗ trợ các tĩnh mạch bằng cách nằm và nâng cao chân vài lần trong ngày. Việc nâng chân cao hơn hông giúp làm giảm áp lực lên tĩnh mạch và tăng cường lưu thông máu, giúp máu chảy từ chân về tim dễ dàng hơn
6.6 Cân nhắc về chế độ ăn uống
Một chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa và và các chất dinh dưỡng hỗ trợ sức khỏe tĩnh mạch, cùng với việc giữ đủ nước, có thể góp phần ngăn ngừa chứng giãn tĩnh mạch.
6.7 Hạn chế mặc quần áo quá chật
Việc này khuyến khích lưu lượng máu chảy đều, do vậy hãy đảm bảo mặc quần áo không quá bó, hay dây thắt lưng của bạn không quá chật.
Tóm lại, giãn tĩnh mạch là một tình trạng phổ biến có thể ảnh hưởng đến sự thoải mái và chất lượng cuộc sống của cá nhân. Bằng cách hiểu các yếu tố góp phần, nhận biết các triệu chứng, tìm kiếm chẩn đoán sớm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, chúng ta có thể quản lý hiệu quả và thậm chí tránh được sự phát triển của chứng giãn tĩnh mạch. Ưu tiên sức khỏe tĩnh mạch thông qua việc điều chỉnh lối sống và tìm kiếm hướng dẫn y tế chuyên nghiệp có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và sức khỏe tĩnh mạch lâu dài.
